Mentale gezondheid op de werkvloer

Wat is mentale gezondheid?

Wie denkt aan gezondheid, denkt al snel aan lichamelijke of fysieke gezondheid. Maar gezond zijn is meer dan je lichamelijke gezondheid: het betekent óók dat je mentaal gezond bent. Mentale gezondheid is de gezondheid van je geest. Andere woorden zijn geestelijke gezondheid of psychische gezondheid. Als je fysiek en mentaal gezond bent, dan zit je niet alleen lekker in je lijf, maar ook lekker in je hoofd. Je bent dan in staat om een zinvol, betrokken en productief leven te leiden.

De relatie tussen werk en mentale gezondheid

Werk is enorm bepalend voor je mentale gesteldheid. Als je er energie, voldoening en plezier uit haalt, dan heeft werk een positieve invloed op je mentale gezondheid. Mentaal gezonde medewerkers zijn betrokken, productiever en vitaler. Op die manier dragen ze bij aan het succes van de organisatie. 

Maar werk kan ook een negatieve invloed hebben op je mentale gezondheid. Dit kan bijvoorbeeld komen door:

• Een te hoge werkdruk

• Je niet gezien, gehoord of gewaardeerd voelen

• Gepest, buitengesloten of gediscrimineerd worden

• Een conflict met een collega of leidinggevende

• Te maken krijgen met (seksueel) grensoverschrijdend gedrag, agressie of geweld op de werkvloer

Dit kan zo hoog oplopen dat iemand overspannen raakt en in het ergste geval een burn-out krijgt en niet meer kan werken. 

Ook gebeurtenissen in je privéleven kunnen hebben invloed op je mentale gezondheid. Denk bijvoorbeeld aan geldzorgen, een scheiding of het verlies van een dierbare. Als iemand niet meer kan werken vanwege psychische klachten, dan komt dat vaak door een combinatie van werk- en privé-omstandigheden. 

Foto: tijdens het Walk Your Talk event kregen deelnemers een complimenten-boost bij het blijtankstation. 

Hoe creëer je een werkomgeving waarin medewerkers mentaal gezond blijven?

Omdat werk zo bepalend is voor de mentale gezondheid van medewerkers, heb je als organisatie een grote verantwoordelijkheid om een omgeving te creëren waarin mensen mentaal gezond blijven. Maar hoe pak je dat aan?

Begin bij veiligheid

Een gezonde werkomgeving waarin medewerkers mentaal gezond blijven begint met psychologische veiligheid. Psychologische veiligheid is het gevoel dat je vrijuit mag praten en niet wordt bestraft of vernedert als je ideeën deelt, vragen stelt, zorgen uit of dingen benoemt die fout gaan. 

De relatie tussen mentale gezondheid en psychologische veiligheid op de werkvloer is tweeledig. Aan de ene kant is psychologische veiligheid nodig om open en eerlijk te kunnen zijn over mentale klachten. Aan de andere kant zien we dat medewerkers minder stress ervaren in organisaties met een hoge mate van psychologische veiligheid. 

Zorg voor een gezonde werkdruk 

Werkdruk is niet per definitie slecht. Sterker nog: een gezonde werkdruk houdt medewerkers scherp en productief. Maar van een te hoge werkdruk kunnen medewerkers fysiek en mentaal ziek worden. Langdurige werkstress kan leiden tot overspanning en in het ergste geval zelfs tot een burn-out. Wist je dat het herstel van een burn-out gemiddeld een jaar duurt? Voorkomen is dus beter dan genezen. 

• Herken stress-signalen. Let op medewerkers die vaak overwerken, die er vermoeid uitzien, die prikkelbaar zijn of die vaker fouten maken dan normaal. Dit zijn tekenen die erop kunnen wijzen dat iemand het hoofd niet meer boven water kan houden. 

• Denk in oplossingen. Is er iemand die een deel van de taken kan overnemen? Of is het misschien nodig om iemand aan te nemen?

• Leer medewerkers om hun tijd goed te managen. 

Lees ook: Focus op je mensen, niet op verzuim

Stimuleer beweging

Bewegen is goed voor je mentale gezondheid, want het verbetert je stemming en het vermindert stress. Dat komt doordat er tijdens en na het bewegen allerlei stoffen (serotonine, dopamine en endorfine) vrijkomen in je hersenen die je een goed gevoel geven. 

Stimuleer daarom je medewerkers om in beweging te komen! Dat kun je op verschillende manieren doen, zowel tijdens als buiten werktijd:

• Maak lopend, fietsend of met het openbaar vervoer naar werk komen (financieel) aantrekkelijker dan met de auto reizen.

• Ga met je collega’s een blokje om na de lunch.

• Voer overleggen staand of wandelend.

• Organiseer gezamenlijke sportactiviteiten onder werktijd of doe met je collega’s mee aan sportwedstrijden.

• Investeer in zit-sta bureaus.

• Maak sporten voordeliger door korting op sportlidmaatschappen te geven.

Blijf met elkaar in verbinding

Mensen hebben een fundamentele behoefte aan sociale verbondenheid. Goede relaties met vrienden, familie en collega’s hebben dan ook een positieve invloed op je mentale gezondheid.  Het is dus belangrijk om met elkaar in verbinding te blijven, vooral als veel medewerkers (grotendeels) vanuit huis werken. Als er sprake is van een goede, onderlinge verbinding, dan is de kans ook groter dat het wordt opgemerkt als het niet goed gaat met iemand.

In deze blog geven we je 8 tips voor meer verbinding op de werkvloer. 

Respecteer het privéleven van je medewerkers

Buiten werktijd zijn je medewerkers gewoon mensen met een partner, kinderen, huisdieren, hobby’s en andere verantwoordelijkheden. Het is dus belangrijk om het privéleven van je medewerkers te respecteren:

• Geef medewerkers de mogelijkheid om thuis te werken (als het kan). Voor veel medewerkers betekent thuiswerken niet in de file staan of in een overvolle trein zitten en iets langer kunnen doorslapen. 

• Laat medewerkers hun eigen werktijden bepalen (als het kan). Zo kunnen medewerkers hun werk beter afstemmen op hun eigen energiepeil en beter combineren met hun privéleven. 

• Maak duidelijke afspraken over contact na werktijd, op parttime dagen, in het weekend en tijdens vakanties. Dit geldt natuurlijk niet alleen voor managers en leidinggevenden, maar ook voor collega’s onderling. 

• Wees alert op medewerkers die vaak of lang overwerken. Is er bijvoorbeeld iemand die regelmatig ‘s avonds laat nog e-mails verstuurt? Of iemand die altijd als eerste op kantoor verschijnt en als laatste weer weggaat? Dit kan betekenen dat iemand te veel hooi op zijn of haar vork heeft. Grijp tijdig in door het gesprek aan te gaan en samen op zoek te gaan naar oplossingen. Als leider heb je hierin een voorbeeldrol. Hoe gaan we hiermee om? En hoe spreken we elkaar hierop aan?

Maak mentale gezondheid bespreekbaar

Mentale gezondheid is niet bepaald een luchtig onderwerp waar je bij het koffieautomaat een praatje over maakt. Mensen kunnen zich schamen voor hun klachten of zijn bang voor een negatief stempel. Het is dus begrijpelijk dat veel organisaties het lastig of ongemakkelijk vinden om hierover te praten. Toch is het belangrijk om dit thema bespreekbaar te maken. 

Door te praten over mentale gezondheid laat je zien dat het oké is er open over te zijn. Medewerkers met mentale klachten durven dan eerder aan de bel te trekken, vinden steun bij elkaar, kunnen meer zichzelf zijn en om hulp vragen. 

Als leider heb je een voorbeeldrol in het bespreekbaar maken van mentale gezondheid. Vertel dus ook hoe het met jou gaat, ook als het minder goed met je gaat. En laat zien hoe je zelf met stress omgaat. 

Praten over kwetsbare onderwerpen vraagt om een veilige omgeving. Daarom legt Marieke uit hoe je met elkaar een veilig gesprek voert waarin iedereen open durft te zijn. 

Nicole en Sandra van Kindergarden over mentale gezondheid op de werkvloer

In deze aflevering van Great Conversations praten Nicole en Sandra van Kindergarden over werkdruk, jezelf zijn op de werkvloer en een gezonde balans tussen werk en privé.